Narsisizm veya özseverlik, Kişinin kendi bedensel ve zihinsel benliğine karşı duyduğu hayranlık ve bağlılık, kabaca tabirle kişinin kendisine aşık olması olarak tanımlanan bir terimdir. Kelime kökeni Yunan mitolojisinde bir kahraman olan Narkissos’dan gelir. Narkissos adını narkoza ve bir çiçek familyası olan nergisgillere de vermiştir.
Freud Narsisizmi ‘Dış dünyadan soyutlanan libidonun (cinsel enerji) egoya (ben) yönlendirilmesi’ şeklinde açıklamıştır. Yani libidonun büyük bir depoda toplanır gibi egoda toplanması ve daha sonra nesnelere yönlendirilmesi; fakat kolaylıkla tekrar soyutlanarak egoya yönlenmesi durumudur. Önemli psikiyatrik rahatsızlıklar olan nevroz, paranoya hatta psikozda narsisizm etkileri görülmektedir. Başkalarının düşünce ya da isteklerine gereken ilgiyi gösteremeyen kişilerdir. Kendilerini başkalarının yerine koyamaz ve başkalarını anlayamazlar.
Sanki her şey sadece kendileri için vardır ve ne olursa olsun her şeyin kendi amaçlarına hizmet etmesi gerekir. Başkalarının fikir ve hareketleri kendi amaçlarına hizmet ediyorsa vardır, aksi halde bu fikir ve hareketler tahammül edilemez düşüncelerdir.
Gerçekle bağdaşmayan, başkalarının zararına olup sadece kendi çıkarlarına uygun, kendi plan ve hedeflerine hitap eden maddi ve manevi kazanç sağlayabilecek plan ve hedeflerine ulaşamadıklarında öfkelerine hakim olamaz, saldırganlaşır, çöker, hatta ağır psikotik tutumlar sergilerler…
Narsisistik Kişilik Bozukluğu Belirtileri
Muhteşemlik, narsisizmin en belirleyici özelliklerindendir. Bu kişiler kibir, büyüklük ve gerçekçi olmayan bir üstünlük duygusuna sahiptir. Narsist kişilikler, benzersiz veya özel olduklarına inanırlar. Sıradan veya ortalama şeyler için fazla iyi olduklarını düşünürler. Yalnızca yüksek statülü insanlarla ilişkilendirilmek isterler. Narsist kişilik bozukluğuna sahip kişiler herkesten daha iyi olduklarına inanırlar ve hiçbir iş yapmadıklarında bile, bu şekilde tanınmayı beklerler. Çoğunlukla başarıları ve yetenekleri hakkında abartılı veya yalan söylemlerde bulunurlar.
- Kibirlidirler.
- Sınırsız başarı, güzellik, güç ve ideal aşk fantezileri vardır.
- Özel ve benzersiz olduklarına, sadece eşit düzeydeki insanlarla ilişki kurabileceklerine inanırlar.
- İnsanların kendilerine hayranlık duymalarını isterler. Bu, onlar için yoğun bir ihtiyaçtır.
- Başka insanları kendi amaçlarına ulaşmak için kullanabilirler.
- Empati eksikliği vardır. Başkalarının duygularını veya isteklerini önemsemezler.
- Başkalarını kıskanır veya kendilerinin kıskanıldıklarına inanırlar.
Narsisistik Kişilik Bozukluğu Tedavisi
Genellikle başlangıçta tedaviye ruhsal sorunlar nedeniyle başvurması nadirdir. Hayatın anlamsız gelmesi, boşluk hissi, depresyon gibi şikayetleri olabilir. Panik bozukluk, yaygın anksiete bozukluğu, cinsel sorunlar yüzünden de gelebilir. Genellikle temel problemleri başvuru sırasında gözden kaçar. Bu yüzden de tedavi başarısızlığı veya nüksler görülebilir.
Terapiye sıklıkla ilişki problemleri veya aile içi çatışmalar nedeniyle gelirler. İş yerindeki önemli bir başarısızlık veya sevdiği tarafından terk edilme en sık nedenlerdir. Bir kısmı ise tekrarlayan psikosomatik hastalıklar nedeniyle çeşitli doktorlar tarafından bu şikayetlerin psikolojik olduğu söylenerek terapiye yönlendirilir.
İç dünyasında parça parça birçok kimlik vardır. Terapiste başvurduğunda, insanlarla iyi ilişki kuruyorum, ancak birbirini tanımayan iki arkadaşımı tanıştırdığımda hangisine nasıl davranacağımı bilemiyorum diye ifade edebilir. Çünkü her bir arkadaşı onu farklı bir kimliği ile tanımıştır.
Narsisistik kişilik dinamik psikoterapi ile tedavi edilebilir. Danışanlar terapisti zaman zaman idealize eder, zaman zaman yoğun öfke duyar. Terapi süreleri değişkendir ve bazılarında uzun sürebilir. Deneyimli bir terapistle, tedavi sonuçları başarılıdır.
Psikolog Burak AKKAYA
Kaynak: psychologies.com, tavsiyeediyorum.com, Ruh Sağlığı Ve Bozuklukları – Prof. Dr. M. Orhan Öztürk (Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi), Prof. Dr. N. Aylin Uluşahin (Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı Emekli Öğretim Üyesi)