Bipolar bozukluk, maniden depresyona kadar uzanan ruh halindeki aşırı değişiklikler olarak tanımlanır. Ve bu duruma bipolar bozukluk denir. Bu ruh hali oynamaları arasında, bipolar bozukluğu olan kişinin normal ruh halinde olduğu dönemler olabilir. “Manik” terimi aşırı hareketli, enerjik, konuşkan, umursamaz, güçlü, öforik bir dönemi tanımlar.
İki uçlu duygudurum bozukluğu (manik depresif bozukluk) yani çift ruh hali değişimi şeklinde cevap verilebilmesi mümkündür. Rahatsız olmayan insanların ruh hallerinde ani iniş çıkışlar gözlemlenemez fakat bipolar bozukluğa sahip bireylerin ruh hallerinde gündelik hayatı çok etkileyecek şekilde iniş çıkışlar, değişimler olduğu gözlemlenebilir. Bipolar bozuklukta önce mani dönem daha sonra depresyon dönemi belirtileri ortaya çıkar.
Bipolar Bozukluk Belirtileri
Bipolar Bozuklukta, ruh halinde dönemsel değişiklikler yaşanır. Bipolar Bozuklukta ‘Manik’ terimi bireyin aşırı hareketli, enerjik, konuşkan, umursamaz, kendini güçlü hissettiği bir dönemi tanımlar.
Bu dönemde günlerce süren uykusuzluk, aşırı hareketlilik, durdurulamayan konuşma, sinirlilik, agresif davranış, çok fazla ve gereksiz alışveriş yapma en sık görülen belirtilerdir. Manik dönemlerde bazı bireyler yaratıcılıklarının arttığını, işlerinin harika gittiğini belirterek tedaviyi reddedebilirler.
Ancak rahatsızlık ilerledikçe sonuçlar çok dramatik olabilir ve felaketle sonuçlanabilir. Kişi umursamaz davranışlarda bulunabilir, aşırı para harcayabilir. Bipolar Bozuklukta; dürtüsel şekilde alınan riskli kararlar, davranışlar (uygunsuz iş anlaşmaları, alım/satım vb.), kişiliğine uygun olmayan şekilde rastgele cinsel ilişkiye girmesi birey ve ailesi için finansal ve sağlık riskleri oluşturabilir.
Bipolar Bozuklukta; Rahatsızlığın diğer döneminde de bir öncekine tamamen zıt olan ruh hali görülür. ‘Depresyon’ olarak tanımlanan bu dönemde üzüntü, ağlama, değersizlik/suçluluk hissi, enerji kaybı, haz kaybı,
uyku problemleri ortaya çıkabilir. Bu dönemlerde Bipolar Bozukluk depresif olarak aynı derecede tehlike taşıyabilir.
Rahatsızlığın iki birbirine zıt evresi vardır:
Mani veya Hipomani
- Aşırı derecede enerjik hissetmek
- Sürekli heyecanlı hissetmek
- Düşünce değişimindeki hız
- İyimserlik
- Odaklanmakta sorunlar yaşamak
- Az uyumak
- Hızlı konuşmak
- Cinsel istekte artış
- Aşırı neşeli olmanın tam aksine çok hızlı sinirlenebilme
- İştah problemleri
- Dikkatsizlik
- Bu belirtilere bağlı alkol ve uyuşturucu kullanma durumu
Mani ve hipomani dönemde görülebilecek belirtilerden en az üç tanesi bipolar bozukluk nedir tanısı koymaya yeterlidir.
Bipolar Depresyon Belirtileri
- Mani dönem aksine çok enerjisiz hissetmek
- Unutkanlık hali
- Ümitsizlik hissi
- Hiçbir şeyden zevk alamama
- İştah problemleri
- Yorgunluk
- Aileden ve yakın çevreden uzaklaşmak
- Uyku esnasında sık sık uyanmak
- İçe kapanıklık
- Keyif alarak yapılan faaliyetlere karşı ilgisiz olmak
- Kendini değersiz hissetmek
- İntihara meyillilik, intihar girişiminden bulunmak
Bipolar Bozukluk Nedenleri
Bipolar Bozuklukta genetik yatkınlık önemli bir risk olarak görülmektedir. Akrabalarının hiçbirinde bipolar bozukluk olmayanlarda hastalık görülme olasılığı %1-2 iken, birinci dereceden akrabasında (anne-baba veya kardeşlerinde) bipolar bozukluk olanlarda hastalığın görülme sıklığı %7-8’e yükselmektedir. Tek yumurta ikizlerinden birinde bipolar bozukluk varsa diğer ikizde bipolar bozukluk görülme olasılığı %45-60’a kadar yükselmektedir.
Bipolar Bozukluk Tedavisi
Bipolar bozukluk tedavisi kişinin durumuna göre farklı şekilde tedavi planı yapılmaktadır. Bu plan uzman bir psikiyatrist eşliğinde yapılmalıdır. Bipolar bozuklukta tedavide asıl önemli nokta koruyucu tedavidir. Çünkü ataklar geçicidir, ama tek-rarlama riski her zaman vardır. Atakların başlangıç belirtilerinin tanınması ve zaman kaybetmeden psikiyatri kontrolüne gidilmesi koruyucu tedavide esastır.
Farmakoterapi
Bipolar bozukluğun manik, ağır depresif, intihar riski ve ciddi saldırganlık eğilimi olan dönemlerinde mutlaka bireyin hastanede uzmanlar tarafından tedavi alması gerekir.
Bipolar Bozukluk tedavisinde antidepresan kullanımının maniyi kötüleştirdiği gözlenmiştir. Bipolar bozukluk tedavisi için benzer olarak stimulanların etkileri hakkındaki veriler de değişkenlik göstermektedir.
Psikoterapi
Bipolar Bozukluğun karmaşıklığı ve birey ile ailesine getirdiği zorluklar düşünüldüğünde, psikososyal müdahale tedavide kritik öneme sahiptir.
Psikolog Burak AKKAYA
Kaynak: npistanbul