Kleptomani kelimesi köken olarak Yunanca hırsız anlamına gelen Kleptes kökünden gelmektedir. “Gerçekte gerek duyulmayan maddeleri çalma dürtüsü” olarak tanımlanan kleptomani kelimesi Türkçeye “Çalma Deliliği” olarak çevrilebilir.

Birey gerçekten ihtiyaç duymadığı ve genellikle çok az değeri olan eşyaları çalma dürtüsü geliştirmesi ve bu dürtülere tekrar tekrar direnememesi Kleptomani olarak adlandırılır. Kleptomani bireylerin çoğu, psikiyatrik destek almaktan korktukları için gizlilik ve utanç içinde yaşarlar. İlaç tedavisi veya psikoterapi ile dürtüler kontrol altına alınabilir.

Tipik hırsızlarının aksine, Kleptomanikler kişisel kazanç elde etmek, cesaretlerini sınamak, intikam almak için çalmazlar. Aksine, çalma dürtüleri o kadar kuvvetlidir ki, bu duruma engel olamazlar. Çalma atakları genellikle kendiliğinden, planlamadan ve başka bir kişiden yardım almadan gerçekleşir.

Kleptomanik bireylerin çoğunlukla mağazalar ve süpermarketler gibi halka açık yerlerde hırsızlık yaparlar. Bazıları ise arkadaş ortamlarında ya da bulundukları parti, davet gibi sosyal ortamlarda başkalarının eşyalarını çalabilir. Çoğu zaman, çalınan eşyaların kleptomani bireyler için değeri yoktur ve aslında kişi bunları satın alabilecek güçtedir.

Çalınan eşyalar genellikle kullanılmamak üzere saklanır. Hatta bazı kleptomanlar, çaldıkları eşyaları bağışlar ya da aile üyelerine ve arkadaşlarına hediye eder. Bazıları ise gizlice çaldıkları yere geri götürüp bırakır. Çalma dürtüsü dönem dönem gelip gidebilir veya zamanla daha az ya da daha yoğunlukta hissedilebilir.

Kleptomani Belirtileri

• İhtiyaç duyulmayan eşyaları çalma konusunda güçlü dürtüler duyma ve bu dürtüleri kontrol etmede yetersizlik,
• Dürtüler oluştuğunda hissedilen gerginlik, endişe veya uyarılma hissi,
• Çalarken zevk, rahatlama veya tatmin olma,
• Hırsızlıktan sonra kendini suçlu hissetme, pişmanlık duyma, kendinden nefret etme, utanma veya tutuklanma korkusu hissetme,
• Dürtülerin geri dönüşü ve kleptomani döngüsünün tekrarı.

Kleptomani ve Tutuklanma

Bu belirti ve özellikleri gözlemliyorsanız psikolojik yardıma başvurmalısınız. Çoğu insan tutuklanacaklarını ya da hapsedileceklerini düşünerek yardım almaya korkar. Ancak uzman doktor tedavi sürecinde hasta gizliliği ilkesine bağlı kalır.

Kleptomani Nedenleri

• Serotonine bağlı sorunlar: Beyinde normal olarak bulunan serotonin denen bir nörotransmitter madde vardır. Serotonin, ruh halini ve duyguları düzenlemeye yardımcı olur. Dürtü kontrol bozukluğuna yatkın olan kişilerde düşük düzeyde serotonin bulunduğu gözlenmektedir.
• Bağımlılık bozuklukları: Çalmak, dopamin denen başka bir nörotransmitter maddenin salınımına neden olabilir. Dopamin ödül ve tatmin gibi duygulara neden olur ve bazı insanlar bu ödüllendirici hissi tekrar tekrar yaşamak isterler.
• Beynin opioid sistemi bozuklukları: Dürtüler beynin opioid sistemi tarafından düzenlenir. Bu sistemdeki bir dengesizlik dürtülere direnmeyi zorlaştırabilir.
• Aile öyküsü: Kleptomanisi ya da obsesif kompulsif bozukluğu olan veya alkol ya da başka bir madde kullanım bozukluğu olan bir ebeveyn veya kardeş gibi birinci dereceden bir akrabaya sahip olmak, kleptomani riskini artırabilir.
• Psikolojik rahatsızlık: Kleptomanisi olan kişilerde bipolar bozukluk, anksiyete bozukluğu, yeme bozukluğu, madde kullanım bozukluğu veya kişilik bozukluğu gibi başka bir psikolojik bozukluk temelli olabilir ve kleptomani bundan dolayı görülebilir.

Kleptomani Tedavisi

Kleptomani tedavi edilmediği takdirde özel hayatta ve iş hayatında ciddi duygusal, yasal ve finansal sorunlara neden olabilir. Her ne kadar korku veya utanç duyguları kleptomania için tedavi aramayı zorlaştırsa da, yardım almak çok önemlidir. Kleptomaninin kendi kendine üstesinden gelmek zordur. Tedavi olmadan, kleptomani devam eden ve uzun vadeli bir durum olarak kalacaktır. Bununla beraber çalışmalar, bireyin çalma dürtüsünde yaşla beraber azalma olabileceğini de göstermektedir.

Kleptomaninin tedavisi tipik olarak psikoterapi ve ilaç tedavisinden birini ya da her ikisini içerir. Bununla birlikte, standart bir kleptomani tedavisi yoktur.

Antidepresan: Özellikle seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) olanlar tercih edilir.

Psikoterapi: Bilişsel davranışçı terapi olarak adlandırılan psikoterapi türü; sağlıksız, olumsuz inanç ve davranışları tanımlamaya ve bunları sağlıklı, pozitif olanlarla değiştirmeye yardımcı olur.

Psikolog Burak AKKAYA

Kaynak: medicalpark